انتشار بازیهای ویدیویی ایرانی روی بستر استیم چند سالی است که بیشتر از قبل نظرها را به خودش جلب کرده چون آثار موفق جدید در کنار اختلاف ارز، بسیاری از سازندگان و توسعهدهندگان را وسوسه میکند بروند سراغ بازارهای خارجی. حتی ما هم در بازینگار با تهیه فهرست بازیهای ایرانی روی استیم سعی کردیم برای علاقهمندان اطلاعات مختصری از وضعیت تولیدات رایانهای داخلی در بازار بینالمللی ارائه کنیم. کاربر عزیزی برای آن مطلب کامنت گذاشته و درخواست ارائه راهنما یا توضیحاتی برای انتشار یک محصول روی استیم را داده بودند که حالا مقاله مورد نظر تهیه شده. امروز میخواهیم ببینیم برای انتشار گیم روی فروشگاه استیم چه مراحلی را باید پشت سر بگذاریم. اگر میخواهید اثرتان را در بازار جهانی به فروش برسانید این مقاله بازینگار را تا انتها بخوانید.
ب بسمالله
تصور میکنیم شما محصولی کامل یا قابل ارائه (قابل بازی) در دست دارید. اولین قدم برای انتشار روی استیم عضویت در سامانه Steam Direct/Steamworks است تا به این وسیله وارد چرخه ناشرین شده باشید. میشود با هر حساب فعالی در این سامانه ثبت نام کرد اما به نظر میرسد اگر تا زمان ثبت نام حداقل ۵ دلار با اکانت مورد نظر خرید نکرده باشید قابل استفاده برای این کار نخواهد بود. در همین صفحهای که لینک شده خود استیم توضیحات خوبی را برای ناشرین قرار داده که میتوانید از آنها برای دانستن نکات ریزتر بهره ببرید. برای تکمیل اطلاعات نیاز به درج مشخصات فردی و آدرس و ارائه کدهای شناسایی مختلف مثل پاسپورت و پستی و … هستید و پس از آن باید اطلاعات بانکی/مالیاتی را تکمیل کنید و صبر کنید همه اینها تایید شوند. اگر این اتفاق افتاد شما توانستهاید به عنوان همکار استیم خود را معرفی کنید. حالا اکانت شما قابلیت افزایش یوزر دارد و میشود اولین محصول را روی آن قرار داد. تا اینجا فقط ۱۰ درصد کار انجام شده!
نکته: اگر میخواهید به شکل شخصی/فردی محصول را منتشر کنید باید در قسمت Company Form گزینه Sole Proprietorship را انتخاب کنید. همچنین، دقت و صحت و تطابق اطلاعات ورودی در این مرحله بسیار اهمیت دارد چون قرار است با همین مشخصات و آدرسها تا انتهای زمانی که محصولتان روی استیم است کار کنید. به ویژه در مورد اطلاعات مالی مربوط به بانک و شرایط مالیاتی حواستان باشد که همه چیز یکدست و تایید شده باشند. بهتر است همه این مشخصات را بر اساس یکی از اسناد شناسایی (گذرنامه یا اطلاعات ثبت نام بانکی) پر کنید. اگر برای پر کردن هر یک از مدخلها به سوال برخوردید از قسمت FAQ پلتفرم استیم استفاده کنید.
برای پول درآوردن باید پول خرج کنید!
وقتی بخواهید محصولتان را بفرستید روی استیم باید ۱۰۰ دلار ناقابل واریز کنید به حساب دوستان! این هزینه برای انجام بررسیهای لازم بازی/نرم افزار شماست که البته وقتی به ۱۰۰۰ دلار سوددهی برسید به شما بازگردانده خواهد شد. از طرف دیگر، با این قانون دیگر هر کسی برای تفریح و آزمایش به سراغ آپلود محصول روی استیم نمیرود. قطعاً میدانید که پرداخت آنلاین است و باید با روشهای مورد تایید/پشتیبانی خود استیم صورت بگیرد. حالا دیگر میتوانید برای گیم مورد نظر دسترسی کامل داشته باشید البته هنوز خبری از انتشار نیست. فرآیند بررسی اولیه بازی حداقل ۳۰ روز طول میکشد اما به محض پرداخت وجه میتوانید شروع به ساخت صفحه و انجام کارهای حاشیهای کنید. استیم از توسعهدهندگان/ناشران میخواهد حداقل دو هفته مانده به زمان انتشار صفحه بازی را تکمیل کرده و در قالب Coming Soon آن را راهاندازی کنند. در آخرین مرحله و پیش از انتشار نهایی باید درخواست بررسی خود را ثبت کنید. اینجا استیم دوباره تمامی موارد مربوط به بازی و استیم پیج آن را بررسی میکند که بین ۱ تا ۵ روز زمان میبرد. در انتهای این مسیر شما امکان انتشار دارید. اما پیش از رسیدن به این «انتها» مراحل پایین را باید انجام بدهید.
امضای قراردادها
برای تکمیل ثبت نام شما باید دو قرارداد با استیم امضا کنید؛ یک تعهد عدم افشای اطلاعات و دیگری شرایط همکاری با استیم. اولی که از انواع بسیار مرسوم قراردادهاست. اما دومی مختص استیم است و با امضای آن شما دارید قبول میکنید از قوانین عمومی حفاظت از اطلاعات (GDPR) تخطی نمیکنید و در مقولات مالکیت، بازاریابی، پشتیبانی، شراکت در سود، مالیات، گارانتی برگشت محصول، و مواردی این چنین با استیم همکاری خواهید داشت. همچنین، تکمیل اطلاعات مالیاتی و شناسایی هم اینجا اتفاق میافتد؛ طی این مراحل شما صحت اطلاعات شخصی خود را در ارتباط با حساب بانکی و قوانین مالیات ارائه و تایید میکنید. دیگر نوبت کارهای یدی است!
شروع کار با Steamworks SDK
کیت توسعهدهندگان یا همان Developers’ Kit در سادهترین بیان قالبی است که شما باید محصول خودتان را داخل آن بریزید تا روی بستر مقصد قابل ارائه شود. استیم هم از این قضیه مستثنی نیست و در SDK کدها و تمپلیتهای مورد نیاز برای خوانایی (Compatibility) بازیتان با سایت و لانچرش را گنجانده. طی این فرآیند شما به build میرسید که میشود نسخه یا ورژن مورد انتشار برای یک بستر هدف مشخص. اگر این build را نداشته باشید در حقیقت هیچ چیز قابل آپلودی ندارید. خود استیم توضیحات کامل کار کردن با این کیت را در اسناد مرتبط با SDK قرار داده است (کلیک کنید!).
بارگذاری
بعد از ساخت build لازم است آن را آپلود کرده و تنظیماتی را روی خود استیم اعمال کنید (جزئیات و توضیحات این مراحل از حوصله و نیاز بحث خارج است اما ریز آنها در FAQ و اسناد خود استیم درج شده). راهنمای کامل این مرحله را در Uploading to Steam پیدا کنید. اهمیت این قدم برای خود سازنده/ناشر بیشتر است چون به نوعی تست و آزمایشِ پیش از نهایی کردن است. توصیه میشود سازنده/ناشر پس از بارگذاری در فاصلههای زمانی مشخص و با استفاده از چند سیستم مختلف نحوه عملکرد و واکنش محصول را چک کرده و در صورت لزوم اشکالات را برطرف کند؛ این آزمایش به ویژه در مورد محصولات چند مقصدی (ویندوز، مک، واقعیت مجازی/افزوده) بسیار اهمیت دارد.
استفاده از امکانات Steam Features
بستر استیم امکانات رایگان فراوانی برای ارائه به ناشرین دارد که شما میتوانید از تمام آنها استفاده کنید. مجموعه این ابزارها به شما کمک میکنند ارزش افزوده محصول را بالا ببرید. سامانه حریف یابی (matchmaking)، دستاوردها (achievements)، و بخش Workshop که در آن به بازیکنها امکان تولید محتواهای شخصی داده میشود، اضافه کردن پیشنیازهای نصب مورد نیاز اجرای محصول، خریدهای درون برنامهای، خدمات مربوط به آثار چند نفره برخط، Steam Friends و چت، سامانه ابْر استیم، کتابخانه الگوهای از پیش آماده برای پشتیبانی از کنترلها، حمایت از مالکیت اثر، سامانه دریافت گزارش ارور از کاربران، و تقریباً ۱۰ مورد دیگر همه جزء امکانات رایگان استیم هستند که بهره بردن از آنها محصول شما را استانداردتر و خریدارپسندتر خواهد کرد.
راه اندازی صفحه
از زمانی که محصول جدید را ثبت میکنید تا روز انتشار حداقل ۳۵ روز زمان دارید (مشروط به اینکه همه چیز از پیش مرتب و آماده باشد). در این مدت لازم است صفحه بازیتان را راهاندازی و در صورت تمایل به شکل Coming Soon آن را باز کنید. این مرحله از لحاظ بازاریابی دارای اهمیت است و خود استیم به ناشرین توصیه میکند حداقل دو هفته پیش از روز انتشار صفحه را باز کنند که البته در مورد آثار مطرح و در رزومه ناشرین معتبر شاهد بازههای طولانیتر از این هستیم. در فرآیند ساخت صفحه اطلاعات کامل محصولتان را درج میکنید؛ دقت در این مرحله حیاتی است چون دستهبندی و در نهایت میزان دیدهشدن گیمتان به این قدم بستگی دارد. مثلاً کلیدواژههای جست و جویی که وارد میکنید سرنوشت سرچهای بازیتان را تعیین میکنند. همچنین اطلاعات مربوط به حداقل سیستم مورد نیاز، پیش نیاز نصب، اتصال به اینترنت و … را همینجا وارد میکنید.
تاریخ انتشار را هم در همین مرحله مشخص میکنید و حواستان باشد که برای تغییر آن باید مستقیم با Valve تماس بگیرید و توضیح داده و درخواست ثبت کنید. البته میتوانید با استفاده از حالت Coming Soon این تاریخ را از چشم مخاطبین مخفی کنید یا با حالت فصلی (بهار/پاییز و …) اعلام کنید. اما در وهله اول باید ثبت شود. بخش زیرنویس و زبانهای مورد پشتیبانی را پر کنید. ژانر و تعداد بازیکن (تک نفره یا تیمی ۳/۴ نفره) را تعیین کنید. پنج تگ انتخاب کنید. برای قسمت پشتیبانی از کنترل حواستان باشد وقتی میتوانید آن را تیک بزنید که بازیکن بتواند با استفاده از گیمپد از بازی خارج شود. آخرین قسمت مربوط به خدمات مشتریان است که پر کردن آن الزامی است؛ اینجا باید راههای ارتباطی برای خدمات پس از فروش خودتان را معرفی کنید؛ حداقل یکی و حداکثر سه تا.
استفاده از حالت دسترسی زودهنگام
حالت Early Access خیلی مد شده و روز به روز توسعهدهندگان بیشتری به سراغش میروند، به ویژه مستقلها. دسترسی زودهنگام امتیازاتی دارد از جمله اینکه به سازنده/ناشر کمک میکند هزینهها را زودتر و در حین کار جبران کند. فقط توجه داشته باشید که دسترسی زودهنگام به معنی ارائه محصول نصفه و نیمه نیست. بازی که وارد Early Access میشود باید کاملاً قابل اجرا/بازی بوده و اگر قرار است قیمتی نزدیک به محصول نهایی داشته باشد بهتر است محتوای کافی و تیم پشتیبانی قوی برای آن در نظر گرفته باشید. دسترسی زودهنگام به نوعی ریسک روی اعتبار و نام است و بهتر است از پیش برای آن برنامهریزی دقیق صورت بگیرد.
قیمت گذاری
قیمت گذاری را باید در بخش App Admin داخل پکیج Store/CD Key وارد کنید. این قسمت تمامی اعمال مربوط به قیمت و تخفیف و باندل و غیره را کنترل میکند. همچنین، بررسی buildهای مختلف و پیشینه آثارتان را هم همینجا میبینید. برای بازیهای رایگان اگر میخواهید از خریدهای درون برنامهای استفاده کنید باید از طریق سیستم Steam Wallet باشد. خود استیم هم به شما برای قیمت پیشنهادهایی میدهد اما الزامی برای تبعیت از آنها ندارید. هر قیمتی که دوست داشته باشید میتوانید تعیین کنید (که البته در نهایت باید توسط کارشناسان تایید شود!).
ارزیابی نهایی
کارها که تمام شد لازم است روی دکمه Mark as ready for review تیک بزنید تا کارشناسان استیم صفحه و build مورد نظرتان را بررسی کنند. این فرآیند کاملاً دستی و تکی و توسط نیروی انسانی صورت میپذیرد؛ این یعنی نه تنها ممکن است تا پنج روز طول بکشد بلکه دقیق هم هست و شوخی بردار نیست و نمیشود آسان از زیرش فرار کرد. کارشناس استیم این موارد را حتماً بررسی میکند:
- محتویات صفحه استیم محصولتان باید با محتویات محصول در روز انتشار تطابق داشته و بیشتر نباشد.
- تصاویر باید استاندارد باشند و اسکرین شاتها فقط از گیمپلی باشند نه کات سین.
- توضیحات کوتاه و بلند بازی باید دقیق و صحیح و شفاف باشند.
- اگر از Early Access استفاده کنید باید دقیق و شفاف به مشتری توضیح بدهید قرار است چه اتفاقی بیافتد و چه چیزی را دریافت میکند.
- بازی یا buildی که ساختهاید باید به خوبی اجرا شود.
- تمام قابلیتهایی که پشتیبانی از آنها را تیک زدهاید باید در build اجرا شوند.
- محصول/بازی باید با Steam Wallet کار کند.
نکته: پس از دریافت تایید، سازنده/ناشر میتواند بهروزرسانی و بهبود داشته باشد اما نسخه ارسالی برای بازبینی و ارزیابی کارشناس استیم باید تقریباً نهایی باشد. همچنین، قیمت پیشنهادی شما هم ممکن است تایید نشود پس دقیق، منطقی، و منصفانه قیمتگذاری کنید.
صبر
حالا صبر میکنید تا نتیجه اولین بررسی به دستتان برسد. اگر تمام موارد موردنظر تایید شده باشند دیگر کاری ندارید جز انتظار برای رسیدن روز انتشار. در فرصتی که دارید لازم است روی بازاریابی و دریافت بازخوردهای اولیه (مثل بازدید تریلر/تیزر یا تعداد افرادی که محصول شما را wishlist میکنند) تمرکز کنید و تا جایی که میتوانید مخاطبین (مشتریان) را از حضور محصولتان مطلع کنید؛ این کار روشها و مراحل مختلفی دارد که شاید در مقالهای دیگر به آن بپردازیم.
انتشار مستقل یا همکاری با ناشر؟
بدون شک همکاری با ناشر ثالث برای توسعهدهنده خیلی بهتر است. ناشرین بازیهای ویدیویی چندین امتیاز دارند که اولیاش سابقه کاری آنها و نام و نشانی است که برای خودشان ساختهاند. مثلا Devolver Digital را در نظر بگیرید؛ همینکه نام این ناشر زیر یک اثر میخورد میزان مشخصی از فروش و میزان معینی از نمره نهایی آن از پیش تعیین میشود. از طرف دیگر، تجربه و سابقهای که ناشرین در اموری مثل تبلیغ و بازاریابی دارند، در کنار ابزارها و متخصصینی که از آنها استفاده میکنند یک پکیج بسیار استثنایی است. مورد دیگری که همکاری با ناشر ثالث را هیجانانگیز میکند امکان عرضه محصول روی چند پلتفرم است؛ مسیری که مثلاً از استیم شروع میشود و به صلاحدید و توان ناشر ممکن است تا نینتندو سوییچ هم برسد.
البته که همکاری با شرکت ثالث سهم سازنده/توسعهدهنده از سود خالص را کاهش میدهد اما امتیازها و برگهای برنده بیشتری را برای ایشان به همراه دارد. از جمله منافع جانبی همکاری با ناشرین:
- وارد شدن به فضای کاری و شبکه بزرگتری از توسعهدهندگان
- دسترسی به منابعی که اگر بخواهید مستقیم به سراغشان بروید زمان و هزینه زیادی از شما میگیرند
- خلاص شدن از شر کارهای روتین و فرآیندهای تکراری (کارهای اداری)
- خلاص شدن از خدمات پس از فروش و ارتباط مستقیم با مشتری.
تصور نکنیم با انتشار مستقل سود بیشتری نصیبمان میشود و تمام عایدی در نهایت به جیب خودمان میرود! حتی شرکتهای خیلی مطرح با عناوین بسیار شناخته شده هم سعی میکنند برای انتشار بروند سراغ غولهای بلامنازع؛ مثل خیلی از عناوینی که EA ناشر آنهاست.
این مقاله با کمک از Self-Publish On Steam: The Ultimate Guide، Getting Started، و Joining The Steamworks Distribution Program به نگارش درآمده.